در دل بیابان‌های عراق، اردوگاهی بنا شد که قرار بود شکوه و ایستادگی را در هم بشکند، اما رمادی ۱، برخلاف انتظار دشمن، به دانشگاهی برای آزادگی تبدیل شد.
به گزارش روابط عمومی مؤسسه فرهنگی پیام آزادگان،
جنگ که آغاز شد، اسارت نیز سایه‌اش را بر سر رزمندگان ایرانی گسترد. نخستین گروه از اسیران ایرانی که به چنگ نیروهای بعثی افتادند، به نقطه‌ای نامعلوم در دل بیابان‌های عراق منتقل شدند؛ جایی که بعدها به نام اردوگاه رمادی ۱ شناخته شد. این اردوگاه، که در استان الانبار عراق تأسیس شد، نخستین و از مهم‌ترین اردوگاه‌های اسارتگاه‌های رژیم بعث به شمار می‌رفت. هزاران اسیر ایرانی، با افکار و باورهای گوناگون، در آن دوران سخت و طاقت‌فرسا را سپری کردند، اما در نهایت، سربلند و استوار باقی ماندند.
ساختار اردوگاه: زندانی از سیم و بتن
اردوگاه رمادی ۱، از سه ساختمان بلند و بتنی تشکیل شده بود که عراقی‌ها آنها را "قاطع" می‌نامیدند. این ساختمان‌ها هرکدام دوطبقه داشتند و ابعادی در حدود ۷.۵ در ۱۰۰ متر را دربر می‌گرفتند. بناها از شرق به غرب کشیده شده بودند و حیاط اردوگاه در قسمت جنوبی قرار داشت.
در هر طبقه، چهار آسایشگاه و دو اتاق کوچک وجود داشت. ابعاد هر آسایشگاه ۳ در ۵.۵ در ۱۷ متر بود و تنها ده پنجره کوچک داشت که پنج تای آنها رو به حیاط قرار داشتند و با میله‌های آهنی پوشانده شده بودند. پنجره‌های رو به پشت ساختمان، کاملاً با بلوک سیمانی مسدود شده بودند و تنها روزنه‌ای کوچک برای تهویه باقی مانده بود.
اتاق‌های کوچک این اردوگاه کاربری‌های مختلفی داشتند؛ از جمله خیاطی، سلمانی، کتابخانه، زندان و انبار وسایل اسرا. در کنار هر قاطع، یک ساختمان دیگر با ابعاد ۱۴ در ۱۴ متر وجود داشت که شامل حمام، دستشویی و توالت بود. همچنین دو زندان کوچک و یک اتاق ۱۵ متری مخصوص سربازان بعثی در این محوطه قرار داشت.
حمام اردوگاه دارای ۶ تا ۸ دوش بود و در حیاط، ۸ توالت قرار داشت. در ابتدا، هیچ مانعی بین قاطع‌ها وجود نداشت، اما پس از ۱۸ ماه، با سیم‌خاردار و موانع فیزیکی جدا شدند.
🔹 یک شاهد عینی از اسرا، وضعیت اردوگاه را این‌گونه توصیف می‌کند:
"دور اردوگاه را حلقه‌ای از سیم‌خاردار محاصره کرده بودند. برج‌های دیده‌بانی در اطراف اردوگاه قرار داشت و پشت آنها، چندین تانک مستقر شده بود. همچنین توپ‌های ۲۱ میلی‌متری در نقاط مختلف اردوگاه برای سرکوب احتمالی هرگونه ناآرامی مستقر شده بودند. تمام ساختار اردوگاه به گونه‌ای طراحی شده بود که اسرا در مرکز اردوگاه و در دسترس کامل نگهبانان باشند."
روزهای نخست اسارت: محرومیت و محدودیت
در آغاز، رمادی ۱ تنها ۷۰۰ اسیر را در خود جای داده بود که از همان لحظه ورود، با محدودیت‌های شدید روبه‌رو شدند. آنها ده روز تمام در آسایشگاه‌هایشان محبوس بودند و اجازه خروج نداشتند. تنها غذای آنها نان خشک و آبِ داخل حلب‌های روغن بود.
با گذشت زمان، تعداد اسرا افزایش یافت و تا زمستان ۱۳۵۹، جمعیت اردوگاه به ۱۳۰۰ نفر رسید. این افزایش جمعیت باعث شد که تعدادی از اسرا به قاطع‌های ۲ و ۳ منتقل شوند. در سال‌های بعد، اردوگاه میزبان اسیران عملیات‌های مهمی همچون فتح‌المبین، بیت‌المقدس و والفجر مقدماتی شد.
در تیرماه ۱۳۶۷، با ورود اسرای جدید، تعداد ساکنان اردوگاه به ۲۴۰۰ نفر رسید. در این زمان، بخشی از اردوگاه منحل شد و بخش جدیدی تأسیس گردید.
وقایع مهم اردوگاه رمادی ۱
🔹 نخستین بازدید صلیب سرخ: در ۳۰ مهر ۱۳۵۹، صلیب سرخ برای نخستین بار از این اردوگاه بازدید کرد. این بازدید اگرچه تأثیر زیادی بر بهبود شرایط اردوگاه نداشت، اما حداقل باعث شد که نام این اردوگاه در فهرست رسمی سازمان‌های بین‌المللی ثبت شود.
🔹 اعتراض و اعتصاب غذا در ۲۲ بهمن ۱۳۶۰: در سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، اسرای اردوگاه تصمیم گرفتند که نماز جماعتی برگزار کنند. اما نگهبانان بعثی با خشونت تمام وارد عمل شدند و سعی کردند مانع این اقدام شوند. این سرکوب باعث آغاز یک اعتصاب غذای پنج‌روزه از سوی اسرا شد. در نهایت، با دخالت ژنرال داوود، فرمانده کل اسرای ایرانی در عراق، اعتصاب پایان یافت.
🔹 درگیری خونین اسرا و نگهبانان بعثی در زمستان ۱۳۶۱: عدم همکاری اسرا با خبرنگاران خارجی و شکنجه مداوم آنها، باعث شعله‌ور شدن خشم اسرا شد. سرگرد عزالدین، یکی از افسران بعثی، در این درگیری کتک خورد و عراقی‌ها با شلیک تیر و استفاده از گاز اشک‌آور، هشت تن از اسرا را زخمی کردند. در پاسخ، اسرا پتوها و ملحفه‌ها را آتش زدند تا اثر گاز را کم کنند. در نهایت، سرگرد محمودی، فرمانده اردوگاه، مجبور به عذرخواهی شد.
🔹 مصاحبه‌ای که در تاریخ ماندگار شد: علیرضا رحیمی و مهدی طحانیان، دو تن از اسرا، در قاطع ۳ آسایشگاه ۱۸، با خبرنگار زن هندی‌الاصل ناصره شارما از خبرگزاری فرانسه مصاحبه‌ای تاریخی انجام دادند. طحانیان که در آن زمان نوجوانی بیش نبود، از خبرنگار خواست که برای مصاحبه حجاب خود را رعایت کند. این درخواست، باعث عصبانیت بعثی‌ها شد و او را بارها شکنجه کردند و به انفرادی فرستادند.
🔹 هواپیماربایی توسط منافقین و انتقال مسافران به اردوگاه: در ۶ شهریور ۱۳۶۰، منافقین یک هواپیمای مسافربری بندرعباس-تهران را ربودند و سرنشینان آن را به قاطع ۳ رمادی ۱ بردند. این اقدام، حرکتی تبلیغاتی برای نمایش چهره‌ای دروغین از شرایط اسرا بود.
🔹 توطئه منافقین برای جذب اسرا: در اردیبهشت ۱۳۶۸، گروهی از منافقین به سرپرستی مهدی ابریشم‌چی به اردوگاه آمدند تا اسرا را به همکاری با خود ترغیب کنند. اما با مقاومت شدید اسرا روبه‌رو شدند. در نهایت، ۱۵۰ نفر از اسرای اردوگاه به اردوگاه ۱۷ تکریت منتقل شدند.
پایان یک اردوگاه، ادامه یک حماسه
با گذشت سال‌ها، رمادی ۱ دیگر تنها یک اردوگاه نبود، بلکه نمادی از مقاومت و پایداری آزادگان ایرانی شد. این اردوگاه، اگرچه پر از رنج و مشقت بود، اما هیچ‌گاه نتوانست روح بزرگ اسرا را در هم بشکند.
انتهای پیام/
برای ورود به ویکی آزادگان اینجا کلیک کنید / www.wikiazadegan.com