نشست نقد کتاب «جواهری در گونی» با حضور فریبرز خوب‌نژاد جانشین موسسه پیام آزادگان، مرتضی قاضی منتقد و پژوهشگر، مهرداد فردوسیان نویسنده کتاب و فرزانه قلعه‌قوند معاون پژوهشی موسسه برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی مؤسسه فرهنگی پیام آزادگان، اولین نشست از سلسله نشست‌های نقد کتاب «خوانش افتخار» به بررسی کتاب «جواهری در گونی» اختصاص داشت. این برنامه با حضور فریبرز خوب‌نژاد جانشین موسسه پیام آزادگان، مرتضی قاضی منتقد و پژوهشگر، مهرداد فردوسیان نویسنده کتاب جواهری در گونی و فرزانه قلعه‌قوند معاون پژوهشی موسسه برگزار شد.
در ابتدای این نشست «فریبرز خوب نژاد» جانشین موسسه پیام آزادگان ضمن خوش
آمد گویی به میهمانان و منتقدان و قدردانی از عوامل موثر در خلق این اثر
گفت: نقش هنری نویسنده کتاب در اردوگاه بر اسرا پوشیده نیست. حضور امثال
آقای فردوسیان و دیگر اسرای عزیزمان در اردوگاهها باعث تزریق امید و
شادی به اسرا می شد. اغراق نیست اگر بگویم صدبرابر کارکرد هنر در اجتماع
کنونی ما در اردوگاههای اسرا در عراق
اجرا و خلق می‌شده و آقای فردوسیان یکی افرادی بوده که نقش بسزایی در
این حوزه بر عهده داشت.
خوب‌نژاد افزود: در اسارت افراد دیگری هم
بودند که خدمات
اجتماعی برای اسرا انجام می‌دادند ولی کار هنری ارزش بالاتری دارد. ما باید
قدردان آزادگان باشیم که با توجه به شرایطی که در عراق داشته‌اند با اجرای
کارهای هنری و فرهنگی پای منافع، آرمانها و
اعتقاداتشان ماندند.
جانشین موسسه پیام آزادگان ادامه داد: علاوه بر
تعداد محدود افرادی که کارهای خبرچینی می‌کردند تمامی اسرا همگی وفادار به
آرمان‌های امام بودند و در این مسیر بر یکدیگر نظارت و
کنترل داشتند که مبادا برادر خودشان را به دشمن بفروشند. در این
میان معنای میهن دوستی و برادری را دیدم و به عنوان یک اسیر به خودم
می‌بالم که با وجود دشمنی مثل صدام و شکنجه های فراوان بعثی‌ها چنین یارانی داشتم و در
جمع چنین افرادی مدتی از عمرم را سپری کردم.
در ادامه نشست نقد و
بررسی کتاب جواهری در گونی، «فرزانه قلعه‌قوند» معاون پژوهشی موسسه پیام
آزادگان و کارشناس مجری این برنامه ضمن تسلیت به مناسبت شهادت دکتر
«اسماعیل هنیه» در خصوص این کتاب گفت: درآستانه سالروز بازگشت آزادگان
هستیم و فکر کردیم زمان بسیار خوبی برای بررسی و نقد کتاب است.
قلعه
قوند گفت: جواهری در گونی خاطرات خودنگاشت آقای فردوسیان می‌باشد که در
سال ۶۱ در عملیات «فتح المبین» به اسارت درآمد. جواهری در گونی کتابی است
که خود آزاده بدون هیچ تجربه نوشتنی آن را در اوج زلالت و صداقت به نگارش
درآورده است و چنین است که هر سخن کز دل براید لاجرم بر دل نشیند.
در
بخش دیگر این نشست آقای «مهرداد فردوسیان» نویسنده کتاب جواهری در گونی اظهار داشت:
خاطرات دوران اسارت را زیاد روایت نمی‌کردم، بعدها که شروع به گفتن کردم
آقای باقر عباسی به من اصرار کرد و من را مجبور به نوشتن کرد. کتاب هایی هم
از دیگران مطالعه کردم که بیشتر به شکنجه های دوران اسارت می پرداختند ولی
اسارت فقط شکنجه نبود. درست است که ما خیلی سختی کشیدیم ولی خوش ترین
دوران زندگی ما زمان اسارت بود. در کنار کسانی زندگی کردیم که نفسشان عبادت
بود. روحیات اسرا برایم مهم بود به همین دلیل این نوع سبک نوشتن را انتخاب
کردم. برای مثال در آن زمان اگر کسی از بچه‌ها چیزی مخفی داشت حتی اگر
عراقی‌ها آن را از میان وسایل او پیدا می‌کردند چندین نفر آن را داوطلبانه
گردن می‌گرفتند. در دوران اسارت غذا بسیار کم بود و اوایل وقتی غذا بین
بچه‌ها توزیع می‌شد در کمتر از دو دقیقه تمام می‌شد، اما اواخر اسارت با
وجود گرسنگی و مشکلات معده همان غذای اندک اضاف می‌آمد تا به مجروحان و
افراد دیگری داده شود که نیاز به غذای بیشتری داشتند.
در ادامه
«مرتضی قاضی» که به عنوان منتقد در این برنامه حضور داشت با تمجید از نویسنده
این کتاب گفت: زمانی که یک کتاب نوشته می‌شود یعنی متولد می‌شود. وقتی آن
کتاب نقد می‌شود یعنی نفس می‌کشد و زنده است. خوشحالم از اینکه این
مجموعه(پیام آزادگان) این چنین فعالیت‌هایی را انجام می‌دهد و امیدوارم این
روند همچنان ادامه داشته باشد. خیلی خوشحالم این کتاب را مطالعه کردم.
قاضی
ادامه داد: کتاب جواهری در گونی از کتاب هایی با ذوق هنری بالا بوده و
ماجرای شخصیتی است که با گونی برای خود جلیقه درست کرده است. تعارف نداریم
در بعضی موضوعات و به ویژه دفاع مقدس برخی کارها به تکرار خورده و حرف جدیدی از دل آن ها بیرون نمی‌آید، اما اینکه این مجموعه و این نویسنده زوایای دید
خود را تغییر داده و خلأ های موجود در کتاب های دفاع مقدسی خود را پر می
کند بسیار ارزشمند است. آقای فردوسیان، ای کاش سخنانی که عرض کردید را در
مقدمه کتاب می‌آوردید؛ از جمله انگیزه ها و افرادی که باعث آن شد تا این
کتاب را بنویسید. اوایل مطالعه کتاب احساس کردم به تکرار می رسم و بعد از
مطالعه بیشتر نظرم تغییر کرد و با خود گفتم آقای فردوسیان برای نوشتن
خودنگاشت شخص مناسبی است.
این منتقد اظهار داشت: روایت ایشان خیلی روان و
صمیمی است و دست‌انداز ندارد که به قدرت قلم وی بر می‌گردد. نویسنده
نخواست فخر فروشی کند و جاهایی که لازم بوده توصیف کرده و برای مخاطب
به تصویر کشیده است. متن در کل عامیانه و معمولی بوده و از دایره قواعد خود
خارج نشده است.
وی افزود: این کتاب تم طنزی دارد و در جای خود
لحظات اشک آوری هم دارد ولی می توانست بخش طنزش با توانایی قلمی که نویسنده
دارد گسترده‌تر شود. یکی از ویژگیهای های کتاب خودنگاشت این است که راوی تجربه
گذشته خود در را در زمان حال می‌نویسد و این واگویه های کنونی آدمها که با
خودشان حرف می‌زنند از ویژگی های خوب این کتاب است.
قاضی ادامه داد:
توصیفات خوبی آقای فردسیان از وقایع و افراد داشته و افرادی مثل وی باید
خودشان بنویسند تا اینکه دیگران بنویسند. این کتاب نیاز به دایره المعارف
تئاتر اسارت دارد. بولد کردن و ایتالیک کردن نام تئاتر ها در کتاب کار خوبی
بوده و نویسنده سعی کرده در مورد آن ها توضیحاتی ارائه کند ولی برخی ها را
کامل توضیح نداده و به نظرم این کتاب ظرفیت این را دارد که یک مدخل و
دایره المعارف از تئاتر اسارت در آن باشد.
قلعه‌قوند کارشناس مجری
برنامه در این میان اظهار داشت: این کتاب غیر از قلم خوب آقای فردوسیان
حاصل تلاش گروه زحمت کشی از همکاران ما در موسسه است. من نظر موافقی
با آقای قاضی در خصوص تکرار در این حوزه ندارم. ما در سال جاری ۲۰ عنوان
کتاب جدید منتشر کردیم و در هیچکدام تکرار مشاهده نشده است. در زمان روایت
خاطرات در نوشتار اسرا تکرار برخی کلمه‌ها و واژه‌ها دیده می شود ولی تکرار خاطرات دیده
نمی شود و زاویه دید و شخصیت هر شخص باعث ایجاد خاطرات منحصر به فرد او
می‌شود. به نظرم همه اسرا به صورت فردی جواهری در گونی بودند. در خصوص
پیشنهاد آقای قاضی(تئاتر در اردوگاهها) ما در همه سال های اسارت و در تمامی
اردوگاهها اجرای تئاتر و کار هنری داشتیم و می توانیم روی آن کار کنیم.
این کار را در حوزه آموزش در اسارت انجام دادیم و همچنان ادامه دارد.
در
ادامه برگزاری این نشست منتقد کتاب جواهری در گونی در پاسخ به سخنان مجری
برنامه اظهار داشت: بحث تکرار که عرض کردم بر این باور است که چون مکان و
اتفاقات در آنجا شبیه و یکسان بوده ممکن است تکرار رخ دهد. این کتاب یک وجه
جدید و اتفاق جدید در این حوزه است. یکی از ویژگی های خوب این کتاب که هم
نویسنده اشاره کرده و هم در کتاب دیده می شود سیر تکامل اسارت و اعترافاتی
است که نویسنده دارد. اگر جایی اشتباه شده و کار نادرستی انجام گرفته
نویسنده در اوج صداقت آن را مطرح کرده است.
در ادامه منتقد برنامه
با تمجید از پرمحتوا بودن کتاب با پرسش یک سوال از آقای فردوسیان خواست تا
نحوه به یادآوردن خاطراتش را بیان کند. نویسنده جواهری در گونی در پاسخ
گفت: در زمان اسارتم این مورد رو پیش بینی می‌کردم و زمان و رویدادها و
اتفاقات را یادداشت می‌کردم و با چسب زخم روی بدنم پنهان می‌کردم. متاسفانه
به علت صداقتی که داشتم زمان ورود به ایران آنها را از من گرفتند و دیگر
پس ندادند. نوشتن این کتاب برای من سه سال طول کشید. من سعی کردم فقط
دیدگاه و خاطرات خودم را ننویسم و با حداقل ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر تماس گرفتم و
کلی مصاحبه کردم.
فردوسیان افزود: اولین نامی که برای کتاب انتخاب
کردم رقص بر روی سیم خاردار بود. پس از آن میدون خراسون آمریکایی مدنظرم
بود ولی دلایلی باعث شد که در نهایت جواهری در گونی رو انتخاب کنم.
مرتضی
قاضی در ادامه سخنان قبل خود اظهار داشت: نویسنده در کتاب خود یک عراقی با
کلاه سیاهی را به تصویر می‌کشد که به او پرتقال می دهد. به نظرم اینکه شما
سعی کردید همه عراقی ها و افراد را به یک شکل نبینید کار ارزشمندی است. ما
به روایت همدلی نیاز داریم، اینکه عراقی ها در مرور زمان تحت تأثیر رفتار
اسرا قرار گرفتند و رفتارشان بهتر شد بیان درستی است.
وی ادامه داد: کاش از عناصر داستانی بیشتر استفاده می کردید تا مخاطب را
معلق نگه دارید و پس از آن با موضوع روبه رو کنید. در خصوص جاسوس ها و
خبرچین ها که برای رفاه و توجه بیشتر دست به چنین اقداماتی می‌زدند اشاره
به تعداد و نسبت این افراد نشده است که نمی دانم بنا بر ملاحظات بوده یا
خیر.
نویسنده جواهری در گونی در پاسخ به این سوال گفت: اردوگاه ما
به
اردوگاه حرس خمینی(پاسداران خمینی) معروف بود و جاسوسی نداشت، هر چند یک نفر در اردوگاه ما
بود که به وقت نماز شب گریه می کرد و هیچکس گمان نمی‌کرد چنین فردی خبرچین باشد
ولی در روزهای آخر اسارت مشخص شد از سوی منافقین آمده و عضو مجاهدین خلق
بوده است.
جانشین موسسه پیام آزادگان در تکمیل سخنان آقای فردوسیان
گفت: تقریبا حدود ۱۰ نفر بودند که در یک دوره به اردوگاه بین القفصین آمدند
و با نام انقلابی و فعالیت‌های مذهبی سعی داشتند بین اسرا زندگی کنند و
وارد جمع بچه‌ها شوند که بعد ها هم به اردوگاهی که آقای فردوسیان حضور
داشتند منتقل شدند، ولی چون جایی بین بچه ها نداشتند و قابل شناسایی بودند
نهایتا به صورت جداگانه در آنجا ساکن شدند.
در بخش دیگری از نشست،
منتقد به ادامه نقدهای خود پرداخت و گفت: در جایی از کتاب گفته شده عراقی
ها با اسرا صحبت های اعتقادی می کردند ولی توضیحات بیشتری آورده نشده است.
همچنین در جای دیگری از کتاب نوشتید که خواهران را به اردوگاه آوردند بعد
گفتید زیاد نماندند و رفتند سپس کمی جلوتر چند خاطره از آن ها آورده شده که
می توانست به شکل دیگری مطرح شود. اینکه از زوایای مختلف نوشتید و از
آسایشگاه های مختلف نوشتید کار خوبی بود.
قاضی ادامه داد: یکی از
ویژگی های جالب کتاب پیوند دادن خاطرات نویسنده با مناسبت‌های خاص آن زمان
بود. علاوه بر ماضی استمراری از ماضی ساده نیز استفاده شد. خاطرات برخی
اسرا را دیدم که چنین ویژگی هایی نداشتند. این پیوند دادن خاطرات به زمان
ها و رویدادها بسیار کار خوبی بود. شروع فصل ها و خود کتاب هم برایم جذاب بود.
وی در پایان گفت: این کتاب بسیار ارزشمند است و نقدهای بنده صرفا برای جذابیت بیتشر این کتاب بوده و از ارزش آن کم نمی‌کند.
انتهای پیام/
برای ورود به ویکی آزادگان اینجا کلیک کنید / www.wikiazadegan.com